
Lipödem
Lipödem, genellikle sadece kadınlarda görülen, özellikle bacaklarda ve kalçalarda oluşan ağrılı ve simetrik yağ birikimi ile karakterize kronik bir hastalıktır. Genellikle ergenlik, hamilelik ya da menopoz gibi hormonal değişim dönemlerinde başlar. Şişlik ayak bileğinde aniden kesilir ve ayaklar genellikle etkilenmez. Bu durum lipödemi lenfödemden ayıran en belirgin özelliklerden biridir. Aynı zamanda kolay morarma ve dokunmaya karşı hassasiyet görülür.
Lipödem Tanısı Nasıl Konur?
Lipödem tanısı genellikle hastanın öyküsü ve fizik muayene ile konur. Şikâyetler genellikle iki bacakta simetrik şişlik, ağrı, morarma eğilimi ve diyet/egzersize rağmen geçmeyen yağlanma şeklindedir. Doktor palpasyonla cilt altında bezelye tanesi gibi hissedilen nodüler yağ dokusunu saptayabilir. Ayak bileğinde belirginleşen “manşet” görüntüsü tipiktir. Görüntüleme yöntemleri (örneğin lenfosintigrafi) bazen lenfödemle karışan durumlarda yardımcı olur. Lipödemde “Stemmer belirtisi” negatiftir, yani ayak derisi kolayca kıvrılabilir.
Lipödem Belirtileri Nelerdir?
Lipödemin en sık görülen belirtisi, iki bacakta eşit şekilde gelişen şişliktir. Bu şişlik yağ dokusuna bağlıdır ve genellikle ayak bileğinde bıçakla kesilmiş gibi aniden sonlanır. Şişlik genellikle ağrılıdır ve en ufak temas bile hassasiyete neden olabilir. Morarma eğilimi, ciltte düzensiz nodüller, hareket ederken ağırlık hissi ve görünümde bozulma gibi şikâyetler de yaygındır. Kadınlar çoğu zaman “ne kadar diyet yapsam da bu bölgelerden kilo veremiyorum” diye şikâyet eder. İleri evrelerde hareketsizlik, duruş bozukluğu, hatta depresyon bile gelişebilir.

Lipödem Fizyoterapisi Nasıl Yapılır?
Lipödemin fizyoterapisi, hem şikâyetleri azaltmak hem de ilerlemeyi yavaşlatmak için oldukça önemlidir. Tedavide genellikle şu yaklaşımlar yer alır:
- Manuel Lenf Drenajı (MLD): Eğer lipödem lenfödemle birlikteyse, bu özel masaj sıvı boşaltımını destekler.
- Basınç Giysileri (kompresyon): Düşük basınçlı özel çorap veya taytlar, şişliği ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olur.
- Egzersiz ve yürüyüş: Özellikle su içinde yapılan egzersizler (aqua fitness) önerilir.
- Beslenme düzeni: İşlenmiş gıdalardan uzak, anti-inflamatuar diyet önerilir.
Lipödem Tehlikeli midir?
Lipödem doğrudan hayati tehlike oluşturmaz, fakat tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Hareket kısıtlılığı, diz ve kalça eklemlerinde erken kireçlenme (artroz), yürüyüş bozuklukları, dolaşım problemleri ve en önemlisi psikolojik etkiler (vücut imajı bozukluğu, depresyon gibi) görülebilir. Ayrıca hastalık ilerlerse lenfödem de tabloya eklenebilir ve bu durum "lipo-lenfödem" adını alır, tedavisi daha zor hale gelir.

Lipödemde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Lipödemli bireylerin kendilerini korumaları gereken bazı noktalar vardır. Öncelikle fazla kilodan kaçınmak, dokuları daha fazla zorlamamak açısından önemlidir. Uzun süre ayakta kalmaktan, yüksek ısıdan (hamam, sauna) uzak durulmalıdır. Egzersiz programları hafif ve düzenli olmalı, ani zorlamalardan kaçınılmalıdır. Cilt bakımı ihmal edilmemeli, morarmayı kolaylaştıracak darbelerden sakınılmalıdır. Gerekirse psikolojik destek alınmalıdır çünkü lipödem beden kadar ruhu da etkileyebilir.
Lipödem Düzelir mi?
Lipödem, kronik ve ilerleyici bir hastalıktır ve maalesef tamamen iyileşmesi mümkün değildir. Ancak erken tanı ve doğru bir tedavi programıyla kontrol altına alınabilir, şikâyetler hafifletilebilir. Egzersiz, sağlıklı beslenme, kompresyon ürünleri ve gerekiyorsa liposuction gibi yöntemlerle hem görüntü hem ağrı önemli ölçüde iyileştirilebilir. Tedavi süreci sabır ve süreklilik gerektirir. Kişinin yaşam kalitesi, doğru destekle belirgin şekilde artabilir.

Lipödem Evreleri Nedir?
Lipödem genellikle 4 evre üzerinden değerlendirilir:
- Evre 1: Cilt yüzeyi düzgün, alt dokuda nodüler ve ağrılı yağ birikimi vardır. Şişlik hafiftir ama morarma ve hassasiyet belirgindir.
- Evre 2: Cilt yüzeyi dalgalı görünür; nodüller daha büyük ve serttir.
- Evre 3: Yağ dokusu kalınlaşmıştır, bacaklar şekilsiz hale gelir. Hareket kısıtlılığı başlar.
- Evre 4 (Lipo-lenfödem): Lenfödem gelişmiştir. Ayaklarda şişlik görülür ve Stemmer belirtisi pozitifleşebilir.